Crustáceo decápodo braquiuro da familia májidos (Maja Squinado). A centola é un cangrexo de grandes proporcións; o seu caparazón de contorno oval acorazonado mide entre 10 e 20 cms. de diámetro e está erizado de espiñas e protuberancias, nas cales se fixan algas, esponxas, etc. que utiliza para camuflarse; o rostro está formado por dúas espiñas cónicas: as patas son moi longas e robustas e o primeiro par está provisto de que as de tamaño relativamente pequeno. Vive nos fondos, entre algas, ata uns 50 metros de profundidade péscase no Atlántico e no Mediterráneo. A súa carne é moi apreciada. Aliméntase de estrelas de mar, algas, moluscos, ourizos e outros invertebrados do fondo mariño, podendo chegar a pesar máis de 4 kg.



Desde o punto de vista gastronómico os consumidores da centolla galega comentan que "non hai comparación posible": a textura da súa carne, o sabor concentrado a mar, e a excelencia do seu caldo, non admiten comparación.

Produción

Área histórica de produción

Lira (Costa da Morte - Galicia)

Fonte: Escapada Rural

Referencias históricas

A pesqueira de centola comeza a ter importancia económica na localidade de Lira nos anos 40. Con anterioridade a estas datas, do mesmo xeito que ocorreu con outros produtos de mar, só era apreciado no ámbito local.

A progresiva e crecente demanda deste produto é unha expresión do cobizada que é esta especie na gastronomía española. É unha pesqueira estacional que abarca desde primeiros de decembro ata o mes de Xuño.

Cada ano as capturas son máis escasas.

Coa posta en marcha da área Mariña Protexida de Interese Pesqueiro, a Confraría de Pescadores de Lira dispón dunha ferramenta para poder cogestionarla dun modo máis sustentable e racional. Limitaron o número de capturas diarias e desenvolvido un protocolo para seleccionar adecuadamente os exemplares óptimos para o consumo.

Existen dous sistemas de pesca. Un tradicional coñecido como "espellogancho" (espello ou mirafondos en castelán). Este método de pesca é moi pouco utilizado en Galicia, de feito pódese asegurar que se realiza case en exclusividade nesta comunidade pesqueira. O espello utilízase para ver os fondos mariños e unha vez localizado a centola é cando se fai uso do gancho, que hai que utilizalo con gran habilidade para poder subilo á superficie e proceder ao seu exame por se reúne as condicións idóneas para a súa comercialización, en caso contrario é devolto ao mar.

Historicamente, Lira sempre foi un porto onde destacaron os "gancheiros ou espelleiros", auténticos especialistas na captura da centolla. Esta arte de pesca destaca fundamentalmente pola súa selectividade. Outro sistema de pesca, o máis estendido, é o que consiste no uso dunha arte de enmalle coñecido como "miño".

Elaboración na área histórica de produción

2002 = 203 kgs.

2003 = 1.426 kgs.

2004 = 1.571 kgs.

2005= 1.942 kgs.

2006= 1.370 kgs.